Suplementacja witaminą A – jak długo stosować? Witaminy są organicznymi związkami chemicznymi występującymi naturalnie w organizmach żywych i przez te organizmy, w tym również przez człowieka wytwarzanymi. Niektóre z witamin są spotykane wyłącznie w organizmach roślinnych, jak witamina C, a inne w zwierzęcych, jak witamina B12.
Witamina A należy natomiast do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i występuje w każdym z żywych organizmów, chociaż w zróżnicowanej formie. W organizmach zwierzęcych będą to prekursory, zazwyczaj estry przekształcające się w retinol, a w roślinnych beta karoteny.
Jakie funkcje pełni witamina A w organizmie człowieka?
Witamina A to tak naprawdę wiele związków o podobnym działaniu z grupy retinoidów. Najważniejszym jest retinol, a ogólnie witaminy A pełnią w organizmie człowieka wiele ważnych funkcji.
Witamina A ma ważne znaczenie dla procesu widzenia, ma wpływ na wzrost człowieka, spełnia funkcje regulatora wzrostu tkanki nabłonkowej oraz innych komórek organizmu, wpływając na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych. Ma działanie przeciwnowotworowe, ochrania nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami, a także wydatnie wzmacnia układ odpornościowy. Ponadto zapobiega zakażeniom i wspomaga zwalczanie bakterii oraz wirusów, utrzymuje włosy, paznokcie i skórę w zdrowiu i w dobrej kondycji. Witamina A uważana jest za jeden z najważniejszych związków odpowiadających za prawidłowe działanie układu immunologicznego.
Niedobór oraz nadmiar witaminy A
U człowieka może wystąpić zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy A, przy czym przedawkowana może być nawet naturalna witamina A. Najbardziej narażeni na niedobory tej witaminy są palacze i alkoholicy, a także ludzie dużo pracujący na komputerach. Zwiększonych ilości witaminy A potrzebują również kobiety w ciąży.
Niedobór witaminy A uwidacznia się:
- kurzą ślepotą, czyli zmniejszeniem albo nawet brakiem widzenia o zmierzchu;
- zahamowaniem wzrostu, co jest szczególnie groźne u dzieci;
- wysychaniem oczu – rogówki oraz spojówki;
- łamliwością paznokci i włosów;
- łuszczącą się i suchą skórą;
- zwiększoną podatnością na infekcje bakteryjne i wirusowe.
Nadmiar witaminy A odkłada się w wątrobie i może być niebezpieczny dla zdrowia, z przyczynianiem się do zwiększonej podatności na zachorowalność na raka włącznie. W tym wypadku chodzi przy tym nie tylko o suplementy z syntetyczną witaminą A, ale również o tran, który należy stosować z umiarem. Natomiast nie ma już przeciwwskazań w spożywaniu dużych ilości pokarmów zawierających beta karoten, a więc warzyw.
Suplementacja dużymi ilościami odzwierzęcej witaminy A jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci w łonach matek i może powodować wady wrodzone. Nadmiar witaminy A może powodować zmniejszanie zawartości wapnia w kościach, a także powiększa wątrobę, zaburzając jej funkcjonowanie. Nadmiar może być również pośrednią przyczyna zwiększonej zapadalności na nowotwory.
Nadmiar, czyli hiperwitaminoza A objawia się:
- nadpobudliwością i drażliwością;
- nudnościami i wymiotami;
- bólami głowy, mięśni i stawów.
- żółtawymi zmianami skórnymi.
Występowanie witaminy A
Największa ilość witaminy A występuje w tranie rybim, gdzie znajduje się w tandemie z witaminą D. Tran jest jednocześnie najczęściej używanym środkiem w suplementacji witaminą A, ale z racji tego, że nie jest to karoten, jego nadmierne spożycie może łatwo prowadzić do hiperwitaminozy A.
Ponadto występowanie witaminy A jest dosyć powszechne, co jednak nie oznacza, że znajdziemy ją w każdym produkcie i w wystarczających ilościach. Przede wszystkim diety oparte o ryż są ubogie w tę witaminę i w populacjach, gdzie ryż stanowi podstawę diety występują dość często niedobory.
Odzwierzęca witamina A jest obecna w produktach mleczarskich, w tym w samym mleku i dużo w maśle. Jest jej dużo w tłustych, morskich rybach, tutaj również w tandemie z witaminą D, w wątrobie i w podrobach zwierzęcych oraz w jajach.
Jeżeli chodzi o produkty pochodzenia roślinnego, to zawierają ją słodkie ziemniaki, jarmuż, szpinaku czy pestki dyni.
Najbardziej pożądaną formą dla człowieka jest prowitamina A z karotenoidów, spośród których najważniejszym jest beta karoten. Duże ilości beta karotenu znajdziemy w szpinaku, w marchwi, w pomidorach, w czerwonej papryce oraz w sałacie. Jednakże nie tylko warzywa są bogate w ten związek, ponieważ nie brakuje go również i w owocach. Najbardziej bogate w karotenoidy są wiśnie, morele, brzoskwinie oraz śliwki.
Polecamy uwadze:
Niedobór albo nadmiar witaminy A – co robić?
Po stwierdzeniu nadmiaru albo niedoboru witaminy A w naszym organizmie, przede wszystkim powinniśmy zmienić dietę. Działanie jest proste – należy poznać produkty bogate w witaminę A i albo je dodać do diety przy niedoborze, albo usunąć w wypadku nadmiaru. Jeżeli chodzi o suplementację, szczególnie tranem rybim, warto to najpierw skonsultować z lekarzem, a szczególnie powinny taką suplementację konsultować kobiety w ciąży.
Osoby narażone na duże braki witaminy A w organizmie mogą mieć problem z dostarczeniem jej w sposób naturalny, czyli w pożywieniu. Witamina A może być jednak bardzo toksyczna w nadmiarze i dlatego zalecana jest przed suplementacją konsultacja z lekarzem.
